DeÄŸerli okurlar, bu hafta sizlerle, bazen su altı güzelliklerini, korunaklı koylarını görüntülediÄŸimiz , Zaman zaman yat yarışlarını takip ettiÄŸimiz Sığacığa gidelim istedim.
Yıllar önce denizcilik macerama baÅŸlama gayretimi ilk gösterdiÄŸim yerdir Sığacık.
Rahmetli babamla küçük bir piyade teknesi almak için gitmiÅŸtik Sığacığa. BeÄŸenmedik tekneyi, alamamıştık o zaman. Babayı kaybettikten sonra ona alamadığımız tekneyi, baÅŸka yerlerde buldum.
Büyüttüm deÄŸiÅŸtirdim. Hepsine de babamın adını verdim; “Kemal Bey”. Bunlarla bir çok kez gittim Sığacığa daha Teos marina yapılmadan. Giremezdik barınaÄŸa, alargada kalırdık. Sonraki yıllarda alargada kalan teknelerin baÅŸlarına gelenlere ÅŸahit oldukça ÅŸükrettik halimize.
Evet rüzgarları sert, onlarca koyu ile Sığacık Körfezini geçip, salyangoz gibi kıvrılıp gireriz Limana. Teos Marinanın yapımını da yakından belgelemiÅŸ, açılıştan sonra konaklamış bir tekneci olarak seviyorum Sığacığı.
Dostlar edindim, gerçek arkadaÅŸlarım oldu. Seneler geçip giderken gerek televizyonlarda, gerek yazılı basında bir çok haber yaptım bu güzel yer için. Tek tek o korunaklı koylarını görüntüledim.
Yat yarışları içinde bulundum, tüm koÅŸullarını yaÅŸadım. Sıra, burayı yazmaya gelince hangi birini yazacağımı ÅŸaşırdım.
Türkiye’de bir beldeye karadan yaklaşırken en güzel yollardan birine sahiptir Sığacık. Hele mandalina zamanı yeÅŸille portakal renginin kontrası arasında uzun ince bir yolu kat edersiniz. Küçük baÄŸ evleri çitler yemyeÅŸil dümdüz bir arazi.
Kalesi maskotu gididir tam barınağın yanında. Her yere hakim kalenin duvarları çevrelemiÅŸtir eski yerleÅŸim yerini. Åžimdi restore edilmiÅŸ, bir yaÄŸmurda taÅŸan suların mahvettiÄŸi konutlar, restore edilmiÅŸ ve alt yapısı tamamlanarak, olumsuzluÄŸu tarihe bırakmış Sığacık.
Çarşı ortasındaki sarnıca, barınağın içindeki lokantalarına, mandalina bahçelerine kadın el ürünlerini sergiledikleri o ÅŸirin sokaklara, balık mezadına gidelim istedik.
Çok kısa zamanda popülaritesini arttıran bu beldenin ÅŸimdiki durumunu yaÅŸayanlarına sorduk, eÄŸrisiyle doÄŸrusuyla, geçmiÅŸiyle günümüzü ve geleceÄŸi ile yaÅŸam merkezlerine bakış açılarını.
Ä°lk, bir denizci olarak beldenin marinasına gittik. Marina Genel Müdürü Faruk Günlü, marinasını ve imkanlarını anlatırken, içinde bulunduÄŸu beldeyi ve tarihini de bizlerle paylaÅŸtı.
FARUK GÜNLÜ
“Bu bölge o kadar zengin, ziyaretçilerine o kadar çok vaat ediyor ki, bu bölgeye ilk defa gelenler çok ÅŸaşırıyorlar. Hatta daha önce keÅŸfetmedikleri için hayıflanıyorlar ve gönülden baÄŸlanıp kalıyorlar.
Sığacık; Ä°zmir merkeze 40 km ve Adnan Menderes Uluslararası Havalimanı’na 50 km mesafede bulunuyor.
Sığacık; Seferihisar`ın 3 km batısında Sığacık Körfezi’nde kuruludur. Teos Antik Kenti uluslararası arkeoloji literatürü içerisinde çok deÄŸinilen, hakkında ulusal ve uluslararası yayın bulunan sayılı antik kentlerden biridir.
Sığacık’a yürüme mesafesinde deniz kenarında bulunan Teos; bundan 3 bin yıl öncesine kadar Kuzey Ä°on’un baÅŸkenti konumundaydı.
Kurucusu Dioysos’un oÄŸlu Athames olarak bilinir.
Teos’un antik dönemde mimari alan ve ticarette önemli bir yeri vardır.
Teos, bir dönem Ä°on ÅŸehrinden huzursuzluk yarattıkları ileri sürülerek kovulan sanatçılara kapılarını açmış, tarihte ilk kez Sanatçılar BirliÄŸi’nin kurulduÄŸu bir kent olmuÅŸtur.
Uzun yıllar Teos, bir sanat kenti olarak kalmış ve antik çağın önemli filozof ve sanatçılarından ÅŸairler, Anakreon, Antimakhos, Epikuros, Nausiphanes, Apellikon ve tarihçi Hekataios Teos’ta yaÅŸamıştır.
Ä°on uygarlığına baÅŸkentlik yapan kent, bir dönem Efes ile yarışmıştır.
2016 yılının Ekim ayında Teos Antik Kenti’ndeki kazılarda, tarihte en eski kira sözleÅŸmesi niteliÄŸi taşıyan 2 bin 200 yıllık yazıt bulunmuÅŸtur.
Hukuki açıdan iki önemli terimin yer aldığı yazıt bunun dışında pek çok ayrıntıya yer vermesi açısından oldukça deÄŸerli olup inceleme altına alınmıştır.
Tarihi ve doÄŸal güzelliklerinin yanı sıra Teos; doÄŸal bir liman konumundadır. Ion döneminde Güney ve Kuzey olarak iki limanı bulunmaktadır. 12 Ä°on ÅŸehrinden biri olan Teos`a ev sahipliÄŸi yapan Sığacık’ın ismi 1521-1522 yıllarında kentin sığınak olarak kullanıldığı zamanlardan kalmadır.
Osmanlı döneminde de Kuzey limanı birçok denizciye ev sahipliÄŸi yapmıştır.
Åžimdi bu tarihi kuzey limanının üzerinde modern tesis ve hizmetleriyle Teos Marina bulunmaktadır.
Tarihi Sığacık Kalesi, Teos Antik Kenti, Her Pazar günü yöresel ürünlerin satıldığı tarihi kale içinin dar sokaklarında kurulan pazarında Ä°zmir’den, Manisa’dan, Aydın’dan ve MuÄŸla’dan her hafta gelen binlerce müdavimi bulunmaktadır.
EÄŸer hala görmeyen varsa tepsi tepsi yapılan ev baklavaları, yöresel börekler, yaprak sarmalar, reçeller, yöresel otlar ve doÄŸrudan üreticinin getirip sattığı diÄŸer birbirinden özel doÄŸal ürünler kesinlikle görülmeye, tadılmaya deÄŸer.
Sığacık kendi içinde gezip görülecek çok ÅŸey barındırıyor olmakla beraber, ÇeÅŸme, KuÅŸadası, Efes Antik Kenti ve Meryem Ana gibi pek çok turistik cazibe merkezlerine 1 saat mesafededir.
Bölgenin genel hava koÅŸulları ılıman, ancak rüzgârlıdır. Yelkenciler için rüzgârı bol bir coÄŸrafyada bulunan Sığacık Körfezi; ülkemiz kıyılarında seyreden yelkenciler için en ideal bölgelerden birisidir. Kuzeyindeki daÄŸlar üzerinden sabit yönde gelen rüzgâr yelken için ideal bir ÅŸekilde eserken, dalga kaldıramadığı için yılın her mevsimi yelken yapmak için güzel bir imkan sunar.
Teos Marina’ya teknesini baÄŸlayan yatçılar için, 10 mil mesafede günlük ya da konaklamalı olarak gidilebilecek çok sayıda koylar bulunması, ayrıca plajlara, kaplıca ve sıcak su kaynaklarına yakınlığı en önemli avantajlar arasındadır. Ayrıca yaz aylarında yapılan Samos feribot seferleri ile Samos’a ulaşım 2 saat mesafededir.
Türkiye’nin ilk Cittaslow kenti seçilen ve geliÅŸirken yerel kimliÄŸini koruyan Seferihisar’da Ege’nin sakin ve huzurlu yaÅŸamına kendini kaptırmak ve bu doÄŸaya âşık olmak yüksek bir olasılıktır.
Teos Marina, çevreci bir anlayış ile elektrik ve su tasarrufu saÄŸlayan sensörlü donanım, organik ve inorganik atıkları ayrıştırma için ayrı çöp kutuları ve çevre dostu ürünler kullanılması ile de takdir ediliyor.
Göztepe Yat Yelken Kulübü iÅŸbirliÄŸi ile çocuklara denizi ve denizciliÄŸi sevdirmeyi amaçlayan yelken eÄŸitimi programları bulunuyor. Göztepe Yelken Kulübü’nün Teos Marina’daki ÅŸubesi, Yat Kulübü olarak özel günlerde etkinlikler, söyleÅŸi programları, yarışlar ve yelken eÄŸitimleri organize ediyor.
Mavi Bayrak sertifikalı marinalardan biri olan Teos Marina, UlaÅŸtırma Denizcilik HaberleÅŸme Bakanlığı’nın yap iÅŸlet devret modeliyle inÅŸa edilmiÅŸ ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hizmet kalitesi 5 çıpa ile belgelenmiÅŸ.
Son olarak, 24 saat kesintisiz su, elektrik, sanitary üniteleri (tuvalet, duÅŸ, bulaşık yıkama yeri), engelliler için sanitary üniteleri, çamaşırhane ünitesi, ücretsiz uydu TV baÄŸlantısı, Ä°nternet (Wi-fi), depo kiralama hizmeti, kapalı garajlar, marina içi ulaşım için elektrikli araç, 207 araçlık otopark, 2 helikopter pisti gibi genel hizmetleri de mevcut.
Teos Marina Kültür Merkezi’nde resim atölyesi çalışmaları, haftanın 7 günü açık resim, el sanatları, seramik, mozaik sergileri, belirli günlerde yoga ve fotoÄŸrafçılık dersleri, resim ve heykel atölye alanı ile sanatsal faaliyetlere katılma imkânı da bulunuyor.
Teos Marina antik dönemden bu yana kültür ve sanatın beÅŸiÄŸi olma misyonunu sürdürerek bir çok etkinlik düzenliyor. Bölgede sosyal yaÅŸam ve alışveriÅŸ açısından cazibe merkezlerinden biri olan Teos Marina’nın alışveriÅŸ merkezi bölümü ve festival alanı, özellikle yaz aylarında gerçekleÅŸtirilen PerÅŸembe Konserleri ile eÄŸlence ve kültürel faaliyetler açısından yatçıların ve bölge halkının keyifli zaman geçirdiÄŸi bir alan oluyor.”
Ardından Sığacık yerlisi, yerel yönetimler uzmanı Ethem Turgut ile görüÅŸtük. Kendisini beldeye yakın konumdaki sakin arazisinde bulduk. Mandalina bahçelerinin içinde ahÅŸap bir konutta yaşıyor. AÄŸaçları, hayvanları ile birlikte ailecek yaÅŸamlarını burada sürdürüyorlar. Sığacık tarihini, iklimini ve ÅŸu anda sürdürdüÄŸü yaÅŸamı üzerine söyleÅŸtik.
ETHEM TURGUT
“Sığacık yerlisi olarak tarihini inceledim. Bilinen gerçek tarihi çok eksik. Tarihi çok eskilere dayanıyor. Sığacık ismi Yunancadan gelen ismin deÄŸiÅŸmiÅŸ hali. “Güzel Kıyı” karşılığına geliyor. Zengin planktonları sebebiyle balıkların yavrulamaya geldiÄŸi, delta, dalyan, kum-balçık yapısı ve med-cezirli denize sahip bir bölge. Zamanında ellerimizle balık yakalayabildiÄŸimiz bir yer idi.
Bu topraklarda Perslerden çok çekmiÅŸ ve Teos halkı göç etmek mecburiyetinde kalmış.1083-1093 yıllarından kalma filikaların imal edildiÄŸi ÅŸimdiki karakol altındaki kalıntılar mevcut. Tarihi Selçuklu dönemine kadar gelmekte.
Denizi olduÄŸu kadar havası da muhteÅŸem bir yer. Kışın buraları sonbaharı, yazları da hep ilkbaharı yaÅŸar. Kış aylarında soba yakmak sadece havayı kirletmek demektir. Çünkü ısınmak çok kolaydır. Küçük bir ocak bu iÅŸi görebilir.
Ben yerel yönetimler uzmanı olarak 30 yıl çalıştım. Verilen hizmeti algılamayan, fark etmeyen, tepki vermeyen, ya yanınızda ya da karşınızda olup arayı bir türlü bulamayanlar yüzünden atalarımızdan kalan bir bahçede ailecek yaÅŸamımızı sürdürmeye karar verdik.
Betonla doÄŸaya zarar vermeyelim diye eski telefon direklerinin üstüne oturtulan ahÅŸap bir evde yaşıyoruz. Mandalina, nar aÄŸaçları, kazlar, koyunlar, kediler ve köpeklerle yaÅŸamımızı doÄŸal bir ÅŸekilde sürdürüyoruz.”
Ardından her sabah kurulan balık mezadına ve barınaÄŸa gidiyoruz. En zengin mezatlardan biri. Barınak en dolu barınaklardan biri. Dededen babadan balıkçı Eyüp ErmiÅŸ’le aÄŸlarını temizlerken söyleÅŸtik.
EYÜP ERMÄ°Åž
“DoÄŸma büyüme Sığacık’lıyım. 7.5 metre teknemle balıkçılık yapmaktayım. Bölgemizde özellikle barbun ve kalamar avlamaktayız. Büyük gırgırların, amatör balıkçıların, dalgıçların, yunus balıkları yüzünden eski balık bolluÄŸundan artık söz edilemez.
Kıyılardaki deniz kirliliÄŸi de bunda etkili oluyor. Trol tekneleri kıyıdan 3 mil açıkta avlanmaları gerekirken liman aÄŸzına kadar giriyorlar. Balık yuvaları yok oluyor. Eski balığın ancak 0 unu bulabiliyoruz.
Zaman zaman 24 mil açıklara kılıç avına çıktığımız da oluyor. Yunan sularına geçmemeye dikkat ediyoruz.
Balık azalınca balıkçılarda zamanla azaldı. Balıkçılar artık tekne turları yapıyorlar.
DoÄŸduÄŸum, büyüdüÄŸüm burayı eskiden daha çok seviyordum. Aşırı derecede kalabalıklaÅŸtı. 15 yıl önce kapı kilitlemezdik evimizde. Åžimdi ev önüne araba park edecek yer kalmadı.
Yaz aylarında sabahlara kadar müzik sesi var. Eskiyi bilmeyenler için buraları iyi ama mukayese yapabilenler için gidiÅŸ iyi görünmüyor. Kıyılara baktığımızda keçi, koyun sürülerini görürdük, ÅŸimdi inÅŸaatları.”
Evet, genelde balıkçılar aÅŸağı yukarı Eyüp kaptan gibi konuÅŸuyorlar. Åžimdide barınağın hemen yanındaki kale içine, kadınların el hünerlerini sergiledikleri sokaklara gidiyoruz.
Mutlular; üretmekten, satmaktan ve aile bütçesine katkı saÄŸlamaktan.
AYCAN ALTINER
“Bizim buranın en önemli geçim kaynağı denizde balıkçılık, karada mandalina ve zeytin yetiÅŸtirmektir.
Seferihisar Belediyesinin projelendirmesi ve Ä°zmir BüyükÅŸehir belediyesinin katkıları ile kale içindeki evler dış görünüm olarak düzenlendi. Daha önceden sorunlu olan alt yapı, sorunsuz hale getirildi. Yeni bir görünüme kavuÅŸan Kale içindeki sokaklarda kadınların el emeÄŸinin de sergilendiÄŸi açık hava teÅŸhir yeri oluÅŸturuldu.
Her Pazar günü burada yöremiz kadınlarının kendi ürünleri bu ÅŸirin sokaklarda sergileniyor.
Tatlılar, hamur iÅŸleri, dolmalar, takılar ve bir çok el emeÄŸi ürünler teÅŸhir ediliyor. DeÄŸiÅŸik yerlerden gelenler bu ürünleri satın alıyorlar.
Pazar günleri bu sebeple Sığacık çok kalabalık olur. Sığacık’lı kadınlar bu güzel mekanlarda ürünlerini sergileyerek aile bütçelerine de katkıda bulunuyorlar. Beldemiz bu etkinlikle de anılan bir yer oldu.”
Son olarak kahveler, çay bahçelerinin olduÄŸu bölgeye gidiyorum. Bir yelken hocası ile buluÅŸacağım; Ali UruÅŸak. Ali hoca seneler önce çoluÄŸu çocuÄŸu toplayıp göç etmiÅŸ Ä°stanbul’dan Sığacığa. EÅŸi resim yapıyor, çocuklar okuyordu seneler önce söyleÅŸi yaptığımızda. Åžimdi büyük kız mezun olmuÅŸ Ä°stanbul’da çalışıyor. Küçük konservatuvarda okuyor. Hanım resim yapmaya devam. Evi deÄŸiÅŸtirip denize hakim bir mevkie gelmiÅŸler. Sığacık gönüllüsü, aşığı Ali hocayı dertli gördük bu kez Sığacığında. Kalabalıktan, son zamanlardaki uygulamalardan rahatsız olmuÅŸ bir çok Sığacıklı gibi.
ALÄ° URUÅžAK
“Slow City projesi sunumunda doÄŸru bir proje olmasına karşın, yanlış uygulandı kanaatindeyim. Belki de vitrindi diyor insan yaÅŸananları görünce. Son beÅŸ yılda beton yığınına döndü belde. Tüm bunları istatistiklerden görmek mümkün. 1+1, 2+1 mezarlığı adeta.
DoÄŸanın bu kadar güzel olduÄŸu bir yerin bu hale getirilmesi insanı, özellikle yaÅŸayanları üzüyor.
Sessiz Åžehir denildi ne yazık ki ucuz ÅŸehir oldu. Kalabalık, ucuz ÅŸehir. ÖrneÄŸin devamlı açık olan gece pazarı var, parkın ortasında, Çin malı ürünlerin satıldığı. Karada durum böyle iken, denizde durum daha da vahim. EÅŸek Adası satıldı. Bakalım üstüne nasıl bir beton yığını gelecek zaman içinde.
Körfezimiz balık çiftliÄŸi merkezi oldu. Kurumu ve iÅŸletiminde büyük hatalar yapılan çiftliklerin lojistik desteÄŸi barınak dışından yapılmakta. Her akÅŸam buraya yanaÅŸan 2 tır Afrika Fas kökenli 40-50 ton dondurulmuÅŸ tirsi, kolyoz getiriyor. Bu mamulü tüketen çiftlik balıklarının 15-20 ton arasında günlük dışkısı körfeze yayılıyor.
Sığacık eski haliyle kalsaydı daha sevimli, daha sıcak, daha sessiz bir belde olacaktı.
Bundan sonra neler olabilir, düÅŸünmek bile istemiyorum.”
Evet, bir Sığacık gönüllüsü olarak söylenenleri kaydediyorum. Biraz buruk, biraz düÅŸünceli. “GeliÅŸmeyi yanlış mı algılıyoruz hep” diye düÅŸünüyorum.
YeÅŸili yok etmek, betonlaÅŸtırmak, mavi suları kirlenmeyecekmiÅŸ gibi hoyratça kullanmak bizi nerelere, ne günlere götürecek bilemiyorum.
Ekonominin doÄŸayı bu denli yok etmesini, kısa zamanda gözle görülür bu olumsuz geliÅŸmenin nasıl durdurulacağı düÅŸünüyorum ve içinden çıkamıyorum.