Efsaneye göre; Efes, Kral Kodros’un oğlu Androklos tarafından kurulmuştur. Diğer İyon şehirlerinde olduğu gibi, M.Ö 10.yy da Karyalılar’ın kontrolünde olduğu bilinmektedir. Bugünkü Efes, M.Ö 300 yılında Büyük İskender tarafından kurulmuştur.

Tamamen mermer, 55 x 115 metre ebadındaki, 127 kolondan müteşekkil, antik dünyanın yedi harikasından biri sayılan Artemis Tapınağı, M.Ö 6.yy tarihinde yapılmıştır.

Antik Yunan dönemine dek, Ana Tanrıça Kybele dir. Daha sonra Ana Tanrıça ‘’Artemis’’ olarak biliniyordu. Efes, antik şehrinin ilk kuruluş yerinin, Artemis tapınağının 1200 metre batısında olduğu düşünülmektedir.

Büyük İskenderin ölümünden sonra, tüm diğer İyon şehirleri gibi Efes te Likimakus idaresindeki Likya hakimiyetine girmiştir. Helenistik dönemde şehir, 60 yıl süreyle Selevkos hakimiyetindedir. M.Ö 190 yılında, Bergama, şehrin kontrolünü ele geçirmiştir.

M.S 150 yılında Sirka da yaşamış Aristeides döneminde Efes, bölgenin en gelişmiş ticaret merkezi idi. Kargaşaların devam ettiği 3.yy akabinde, Jüstinyen döneminde Efes tekrar önemli bir metropol olmuştur. Hiristiyanlığın hızla yayıldığı bu dönemde,

Ayasoluk ve St.John kiliseleri ile birlikte birçok önemli eser inşaa edilmiştir.

Efes, Selçuklular döneminde de refah bir yerleşim olarak varlığını devam ettirmiş, Osmanlı döneminde önemini tamamen yitirmiş, yok olmuştur.

Efes’teki kazılar ilk, 1868 yılında İngiliz arkeologlar tarafından yapılmıştır. İngiliz arkeolaglar, Artemis tapınağının 3 katmandan oluşan bir tapınak olduğunu tesbit etmiştir. Bu tapınakla ilgili bulgular, Londra, Berlin, İstanbul, İzmir ve Efes Müzelerinde sergilenmektedir.

Efes kazıları 100 yıl kadar devam etmiştir. Celcus kütüphanesinin renevasyonu tamamlanmıştır.

Selçukta’ki Efes Müzesi, son dönem çağdaş müzeciliğin önemli örneklerinden biridir.

1.Dünya savaşı öncesi bulunan, Viyana müzesine götürülen objeler, daha sonra İzmir Arkeoloji Müzesine getirilmiştir.

2.Dünya savaşı sonrasında Ayasoluk Tepesi kazılarında bulunan vazolar, Artemis tapınağındaki muhtelif objeler, lahit ve mozele kalıntıları, Artemis ve Domitian heykel objelerinin tamamı, Selçuk Müzesinde sergilenmektedir.

Efes şehri, 8 km lik geniş bir alan yayılmıştır. Ayasoluk Tepesi, Artemis, Efes ve Selçuk olmak üzere dört ana bölgededir.

Artemis ve Celcus Kütüphanesi dışında, Bülbüldağındaki Meryem Ana Kilisesi, Yedi Uyurlar Mağarası ve İsa Bey Camii görülmeye değer eserlerdir.

İsa’nın annesi Meryem’in son yıllarını, St.John la birlikte Bülbüldağında geçirdiğine inanılmaktadır. Buradaki Kilise, Hiristiyanlar için hac yeridir. Papa tarafından da ziyaret edilimiştir.